Trening asertywności – część 3

Trening asertywności – wyrażanie uczuć pozytywnych

Problemy z wyrażaniem uczuć pozytywnych są w dużej mierze śladami przeszłości – wskazują, że człowiek kiedyś miał bliską osobę, która nie umiała czy nie chciała takich uczuć przyjmować, a tym samym stała się nauczycielem „niewyrażania”.

Osoby niepraktykujące wyrażanie uczuć pozytywnych podają czasem takie argumenty na rzecz swojej postawy:

• osoba do której się czuje emocję pozytywną i tak o tym wie – czuje to intuicyjnie;

• uczucia pozytywne są bardzo delikatne. Zbyt częste i głośne mówienie o nich spowoduje ich zniknięcie;

• wyrażanie uczuć pozytywnych stanowi zobowiązanie na zawsze, druga osoba może przecenić ich znaczenie i doprowadzi się do zawodu i nieporozumienia w relacji interpersonalnej.

Wyrażanie pozytywnych uczuć – korzyści

• im częściej wyraża się pozytywne uczucia, tym częściej się je przeżywa – o ile druga osoba umie je przyjmować,

• wyrażanie szczerych uczuć pozytywnych nie powoduje uciążliwego zobowiązania gdyż, większość ludzi ma tendencję do powtarzania zachowania, za które obdarzono je pozytywnymi uczuciami,

• przy wyrażaniu pozytywnych uczuć przyczyniamy się do budowania świata takiego, jakim chcielibyśmy go mieć.

Przykładowa lista wyrażeń pozytywnych:

• podoba mi się to co powiedziałeś, zrobiłeś,

• mam do Ciebie zaufanie,

• lubię z tobą rozmawiać,

• było mi przyjemnie spędzić z Tobą czas,

• to co powiedziałaś sprawiło mi wielką przyjemność.

Trening asertywności – wyrażanie uczuć negatywnych

Uczucia negatywne to odczucia gniewu lub jego różne stopnie i odcienie: irytacja, wściekłość, niechęć, niezadowolenie.

Funkcja gniewu: informacyjna (dzieje się coś niepożądanego) oraz energetyczna (większa energia do usunięcia tego stanu).

Występujące problemy związane z gniewem to sposób jego wyrażania. Można wymienić trzy sposoby wyrażania gniewu: agresywny, pasywny i asertywny.

Sposoby wyrażania gniewu

Agresywne wyrażanie gniewu

Polega na tym, że człowiek dążąc do zmiany niepożądanej sytuacji podejmuje działania nastawione na zniszczenie lub uszkodzenie (w sensie psychologicznym lub materialnym) obiektu wywołującego gniew. W kontaktach interpersonalnych człowiek zachowujący się agresywnie pragnie nie tylko zmiany tego co mu przeszkadza, ale również chce zadać drugiej stronie ból. Czyniąc to narusza jego psychologiczne terytorium.

Zastrzeżenia co do agresywnego sposobu wyrażania gniewu mają charakter moralny i praktyczny. Należy pamiętać: AGRESJA RODZI AGRESJĘ i człowiek zamiast załatwić swoją sprawę, może uwikłać się wyłącznie w walkę. 

Pasywne wyrażanie gniewu

Polega na stłumieniu reakcji energetycznej. Człowiek jest świadomy swojego niezadowolenia, przeżywa je wewnątrz siebie, lecz nie podejmuje otwartych działań związanych ze zmianą niepożądanego, gniewającego go zewnętrznego stanu spraw (przeszkoda nie zawsze zostaje usunięta). Efektem tłumienia reakcji energetycznej jest obciążenie organizmu niewyrażonym napięciem emocjonalnym i konsekwencje somatyczne (ból głowy, alergia skórna, choroby żołądka, psychologiczny dystans wobec świata, gromadzenie się żalu, wrogości).

Asertywne wyrażanie złości

Osoba asertywna może mówić głośno, bardzo głośno, nawet krzyczeć (nie oznacza jednak nawet w najbardziej ekspresyjnej formie niekontrolowanego wybuchu) – stosownie do przeżywanych uczuć. Bardzo istotne jest jednak, aby stosowała komunikaty zaczynające się od JA, zamiast komunikatów zaczynających się od TY.

Przykład:

Absolutnie NIE: : „Ty idioto, czy zawsze będziesz wypowiadać te kretyńskie dowcipy! ”

Dobrze: „jestem zła na Ciebie,. Nie podoba mi się w jaki sposób żartowałeś przed chwilą!”

Inne przykłady asertywnego wyrażania gniewu:

• nie lubię, gdy…

• irytuje mnie…

• denerwuje mnie ….

• złości mnie…

Asertywne wyrażanie gniewu to zachowanie dorosłego, który chce osiągnąć to czego pragnie. Nie oznacza to więc niekontrolowanego wybuchu złości. W celu uzyskania zmiany musimy osobie drugiej stworzyć do tego warunki, aby mógł to zrobić nie naruszając swojej godności osobistej. Człowiek, którego zachowanie nam nie odpowiada musi mieć szansę, aby zaadaptować się do stawianych mu przeze mnie warunków. Metodą jest stopniowanie reakcji Pameli Butler.

Trening asertywności – cztery etapy stopniowania reakcji według Pameli Butler

 I. Etap pierwszy – udzielenie informacji

 Gdy czyjeś zachowanie przeszkadza mi, drażni złości, zwracam uwagę na to zachowanie i proszę, aby zachował się inaczej. Na tym etapie informujemy drugą osobę o tym, co dzieje się ze mną w związku z jej zachowaniem.

 Przykład:

Mówimy spokojnie: „Pan stuka nogą w moje krzesło, proszę, aby pan przestał, gdyż to mi przeszkadza w oglądaniu filmu”.

II. Etap drugi – wyrażanie uczuć

Jeśli ktoś nie zmienia swojego zachowania, mimo to że wie, iż nam to przeszkadza, daję wyraz swojemu rozdrażnieniu. Po raz drugi naciskam na zmianę zachowania, tym razem bardziej stanowczo. Etap ten, w zależności od sytuacji, może zawierać jedną wypowiedź albo przeciągnąć się w dłuższą sekwencję ekspresji gniewu (kilka godzin, tygodni a nawet lat). Na tym etapie dowiadujemy się, czy osoba chce zmienić swoje zachowanie. Aby uniknąć bezradności, musimy się skupić na tym, co można uczynić dla zmiany własnej sytuacji – czyli przejść do kolejnego etapu.

Przykład: proszę nie stukać w mój fotel! Pani mi przeszkadza! (ostro i zdecydowanie).

III. Etap trzeci – przywołanie zaplecza

Jeśli ktoś wie, że przeszkadza mi jego zachowanie i pomimo wyrażenia przeze mnie gniewu je kontynuuje, informujemy go co mam zamiar dalej zrobić. W tym przypadku możemy skorzystać z „zaplecza”.

Zaplecze: to coś, co możemy uczynić aby przerwać niekorzystną dla nas sytuację, rodzaj mojego zabezpieczenia przed bezradnością. Różni się tym od groźby tym, że podstawowym celem jego użycia nie jest ukaranie drugiej osoby, zemsta etc., ale obrona naszych praw. Najbardziej użytecznym i dostępnym zapleczem jest kontakt z druga osobą. Jeżeli czyjeś zachowanie mi przeszkadza mogę odmówić (w pewnym zakresie lub w ogóle) kontaktu z tą osobą.

 Przykłady: „jeśli Pani nie przestanie stukać w moje krzesło zawołam ochronę” lub „jeżeli nadal będziesz na mnie krzyczała, nie będę z Tobą rozmawiać”.

WARTO PAMIĘTAĆ: poinformowanie kogoś o pożądanym stanie rzeczy (o ile czynimy to otwarcie, stanowczo i jeżeli nasze oczekiwania są uzasadnione i realistyczne) powoduje zwykle, iż zaczyna on dążyć do spełnienia naszych pragnień. Dla większości ludzi zachowanie będące przyczyną czyjegoś niezadowolenia jest nieprzyjemne i na dłuższą metę męczące. Jeśli jednak nasz partner w sytuacji spornej zdaje się czerpać satysfakcję z naszego niezadowolenia oznacza to, że nasza wzajemna relacja jest zaburzona i powinna ulec poważnej rekonstrukcji, albo zerwaniu.

IV. Etap czwarty – skorzystanie z zaplecza

Jeśli sytuacja nie ulega zmianie, należy zrobić to co zapowiedziano. Należy wybierać takie zaplecze, z którego naprawdę jest się gotowym skorzystać. Przy zapleczu emocjonalnym etap trzeci stanowi jednocześnie etap czwarty

Przykład: wołamy ochronę.

Koniec części III treningu asertywności. Przejdź do innych części:

Źródło:

Król-Fijewska, M. (1992). Trening asertywności. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości.