Kurs asertywności – część 2

Kurs asertywności – obrona swoich praw w sytuacjach społecznych

 W kontaktach społecznych mamy takie samo prawo do bycia sobą, jak w kontaktach osobistych. Mamy prawo być traktowani w sposób, który nie narusza naszej godności osobistej: sprawiedliwe traktowanie, prawo dokonywania wyboru, prawo do wyjaśnienia, dobrowolności własnej decyzji. Bywa tak, iż interesy poszczególnych grup społecznych są sprzeczne: urzędnik vs interesant; ekspedientka vs klient.

 Koncepcja asertywności – wbrew powierzchownym opiniom – nie zajmuje się przepisami na to, jak najefektywniej realizować swoje interesy w sytuacjach, gdy ktoś nam coś utrudnia. Asertywność to pomysł, jak wykorzystać w pełni swoje prawa, ale tylko do granicy, za którą rozciągają się prawa innych osób.

Kurs asertywności – właściwe postępowanie w miejscach wymiany usług społecznych

1. Należy koncentrować się na realizacji swojego interesu
2. Nie należy koncentrować się na danej sytuacji, na relacji z pracownikiem czy na sobie (tutaj mam na myśli własne odczucia)
3. Uwaga na : osobiste lub społeczne kompleksy (obawy, niepewność, niepokój)
4. Należy koncentrować się na zadaniu, czyli sprostać spokojnie, ale stanowczo swojemu zadaniu
5. Wskazówki do asertywnego zachowania w sytuacjach i miejscach wymiany usług społecznych:

• rozpoznanie w danej sytuacji swoich praw pamiętając, że masz również prawo do przedstawiania próśb,
• skorzystanie ze swoich praw, koncentrując się wyłącznie na zadaniu, jakim jest realizacja celu, dla którego znajdujemy się w danej sytuacji. Nie naruszaj praw innych osób. Zachowuj się spokojnie, ale stanowczo.

Kurs asertywności – krytyka i pochwały

Krytyka może być słuszna albo niesłuszna, możemy się z nią zgodzić lub nie – takie mamy prawo. Warto przy tym pamiętać o poszanowaniu praw innych osób. Przydatna tutaj jest technika komunikatu JA. Technika ta polega na tym, iż wyrażamy nasze zdanie poprzez komunikaty: jak chcemy, co sądzimy, co czujemy w danej sytuacji. Nie używamy komunikatu TY. Przykłady używania tych komunikatów znajdziesz w dalszej treści.

Przy przyjmowaniu pochwał w niektórych sytuacjach występuje zakłopotanie – to mieszanina dezorientacji jak się zachować i zawstydzenia, jednostka wówczas koncentruje się na obrazie własnej osoby oraz odczuwa lęk przed negatywną opinią innych osób.

Asertywna postawa przy zakłopotaniu – wyrażamy zakłopotanie a nie uciekamy. Przykłady asertywnych wypowiedzi w takiej sytuacji:

„jestem zakłopotana tą sytuacją”, „nie wiem co powiedzieć w tej sytuacji”, „mam kłopot ze znalezieniem właściwej odpowiedzi na twoje pytanie, „jest ono dla mnie kłopotliwe”.

WAŻNA jest w przypadku odczuwania zakłopotania akceptacja dla tego odczucia.Pamiętaj, iż masz wybór pomiędzy: jestem sobą vs nie narażenie się na negatywną ocenę.

Kurs asertywności – techniki konstruktywnego reagowania na różne formy krytyki i ataku w sytuacji niejednoznacznej

 I. Krytyka częściowo słuszna, ale zbyt szeroka

Typowe słowa: „ty zawsze”; „ty nigdy”

Właściwa asertywna reakcja: asertywna odpowiedź zmierza do weryfikacji rzeczywistości jaką tworzy osoba krytykująca, weryfikacji faktów i ustalenia tego, co istotnie może podlegać słusznej krytyce.

Przykład:

Osoba A: jak zwykle się spóźniasz!

Osoba B: fakt, w tym tygodniu spóźniłam się drugi raz, ale wcześniej już dawno się nie spóźniłam.

II. Uogólnianie pojedynczych faktów

Przykład: „Ty nie znosisz jak zapraszam do nas swoich znajomych. Jeżeli człowiek nie może przyjmować w domu kogoś kogo lubi, to jest dyskryminacja…”

Konstruktywna odpowiedź:

• powinna odwoływać się do realnej rzeczywistości,

• należy oddzielić uogólnioną ocenę od faktów, czyli skupić się na faktach i poddać je weryfikacji,

• gdy jesteśmy zdezorientowani warto zadać pytanie: dlaczego uważasz, że…, prawdopodobnie chodzi ci o., prawdą jest…, nie jest natomiast prawdą….

III. Krytyka oceniająca osobę, a nie działanie

Przykład: Jesteś kompletnie nieodpowiedzialny ! Dwa razy Cię prosiłam o…, a Ty po prostu zapomniałeś!

Konstruktywna odpowiedź:  oddzielenie treści dotyczących działania, od treści oceniającej osobę. Można przyznać rację dotyczącej tego działania, a jednocześnie przeciwstawić się uogólnianiu

Przykładowa odpowiedź: powiedziałaś, ze jestem kompletnie nieodpowiedzialna, mam inne zdanie na ten temat.

IV. Krytyka wyrażona w agresywnej, raniącej formie

Krytykujący poddaje negatywnej ocenie działanie krytykowanej osoby, ale czyni to w sposób/ w formie naruszającej jej poczucie godności osobistej – używa raniących określeń, krzyczy itp.

Przykład: 

Osoba A: „Jak mogłaś ubrać dziecko w ten sposób, na dworze jest upał…chyba kompletnie zgłupiałaś, musisz być pozbawiona rozumu!”

Ocena działania może być słuszna lub niesłuszna, co nie zmienia schematu asertywnej reakcji. Polega ona na oddzieleniu krytyki, od formy w jakiej została ona wyrażona. Zdecydowanie należy przeciwstawić się formie, jako niedopuszczalnemu sposobowi traktowania

Osoba B: „Zgadzam się z Tobą, że….., dobrze, że zwróciłeś na to uwagę, zaraz …. Natomiast nie podoba mi się forma w jakiej się do mnie zwracasz. Nie chcę, abyś do mnie mówił w ten sposób.”

Inny przykład:

Osoba A: „Co do cholery! Dlaczego Pan nie patrzy, gdzie pan idzie! Idiota! Mógł zrobić mi krzywdę!”

Najlepiej najpierw pozwolić tej osobie wypuścić nieco złości, dopóki on czy ona się nie uspokoi. Gdy przejdą jej silne emocje można powiedzieć:

Osoba  B: „Przepraszam, że Pana/Panią potrąciłem. Zrobiłem to niechcący. Jest Pan/Pani wyraźnie zdenerwowana/y, nie mniej jednak ja nie lubię, gdy ktoś mnie wyzywa lub na mnie krzyczy, i bez tego jestem wstanie zrozumieć o co pani/panu chodzi.

Ważne: nie rewanżujemy się agresją. Badania wykazują, że agresja rodzi agresję.

V. Krytyka podana w formie aluzji – krytyka nie wprost

Przykłady:

Osoba A: „Och naprawdę, jak tak można…ktoś tu jadł, za przeproszeniem jak świnia…”

lub: „Och faktycznie wyglądasz dobrze, jeszcze włóż ten żółty sweter i będziesz wyglądać…”

lub: „Czytałam gdzieś, że ludzie, którzy…mają często zaburzone…”

Reagujemy na taką krytykę, gdyż jesteśmy obciążeni emocjonalnie, zarówno treścią krytyki jak i udawaniem, że nic się nie stało/ nic nie zauważyliśmy. Aluzje można porównać do potwora. Który jest groźny tylko w ciemności – gdy zostanie ukazany w świetle dziennym, traci swoją paraliżującą moc.

Osoba B: „Powiedziałeś, ze tu ktoś jadł jak świnia. To ja jadłem w tym miejscu. Rozumiem, że masz do mnie pretensje… że tak zrobiłam, czy tak?”

lub: ” Mówisz, że wyglądam dobrze, ale używasz tonu, który sugeruje coś odwrotnego… Chciałabym, abyś powiedziała mi otwarcie”.

lub: „Jak wiesz to ja właśnie….. Czy mam rozumieć, że sugerujesz, iż …”

VI. Krytyka zaskakująca. Osoba krytykowana jest zaskoczona wypowiedzią krytyczną i nie ma gotowej odpowiedzi

Przykład poprawnej odpowiedzi, w powyższej sytuacji:

” Nie wiem co odpowiedzieć „.

” Jestem zaskoczona „.

” Chciałabym się chwile zastanowić nad tym, co powiedziałeś, zanim odpowiem „.

Zachowanie godności osobistej wymaga między innymi szanowania i akceptacji swojego tempa reagowania.

Krótkie podsumowanie reagowania na krytykę

 1. „Ty zawsze”, „Ty nigdy” – krytyka nadmierna – należy oddzielić fakty od nadmiernego oskarżenia.

 2. „Jesteś nieodpowiedzialny, bo zrobiłeś jedną rzecz – uogólnianie na podstawie pojedynczych faktów / etykietowanie – trzeba oddzielić fakty od uogólnionej oceny.

 3.  Ocenianie osoby a nie działania: ” jesteś taki bo właśnie zrobiłeś to” – należy oddzielić treści oceniające osobę od treści oceniających działanie.

 4. Forma agresywna: ktoś nam ubliża – oddzielenie krytyki od formy wypowiedzi.

 5. Forma aluzji a nie bezpośrednia informacja – warto skonfrontować sytuację.

 6. Krytyka zaskakująca – w tym przypadku najlepsze jest zaakceptowanie własnego tempa reagowania.

KURS ASERTYWNOŚCI – KONIEC CZĘŚCI II

Źródło:

Król-Fijewska, M. (1992). Trening asertywności. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości.