Asertywność – część 1

Asertywność to umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontakcie z innymi. Głęboko jest ona powiązana z poczuciem własnej godności i szacunkiem do samego siebie.

Zachowanie asertywne

Zachowanie asertywne to bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażanie wobec innej osoby własnych uczuć, postaw, opinii lub pragnień, w sposób respektujący uczucia, postawy, opinie, prawa i pragnienia tej osoby.

„Jeśli nie masz pewności, czy dane zachowanie jest asertywne, sprawdź czy choćby odrobinę zwiększa ono Twój szacunek do samego siebie” (Herbert Fensterheim).

Zachowanie asertywne vs agresywne:

zachowanie asertywne to takie, które pozwala korzystać ze swoich praw bez naruszania praw innych osób.

Zachowanie asertywne vs uległe:

zachowanie asertywne zakłada działanie zgodne z własnym interesem oraz stanowczą obronę siebie i swoich praw – bez nieuzasadnionego niepokoju.

Asertywność – obrona  swoich  praw

Najważniejszym indywidualnym prawem każdego człowieka jest jego prawo do bycia sobą:

•  mogę dysponować moim czasem, energią, dobrami materialnymi, układać sprawy osobiste według własnej woli i zgodnie z własnym interesem;
•  mam prawo wyrażać siebie – swoje uczucia, opinie, postawy i potrzeby o ile czynię to w sposób nie naruszający praw innych osób;
•  każdy z nas ma właściwe sobie prawa indywidualne – ja mam prawo śniadanie jeść o godzinie szóstej, ktoś inny o jedenastej;
•  większość naszych indywidualnych praw ma charakter interpersonalny – określa, jak chcemy, a jak nie chcemy być traktowani przez otoczenie;
• różnimy się od siebie, ale mamy to samo prawo – aby stosunki z ludźmi układać zgodnie z własnymi potrzebami, upodobaniami, wartościami.

Asertywność – terytorium psychologiczne

Każdy z nas ma własne „terytorium psychologiczne” – to wszystko to, co w sposób podstawowy zależy ode mnie i należy do mnie:

•  myśli,
•  czyny,
•  potrzeby,
•  postawy,
•  prawa,
•  tajemnice,
•  sposób dysponowania rzeczami, które są moją własnością.

Prawo człowieka do bycia sobą to niezbywalne prawo do posiadania i obrony swojego terytorium.

Poczucie przymusu:

• wyzwala często silne emocje (złość, obwinianie i złe myślenie o innych);
•  może powodować poczucie skrzywdzenia;
•  po jakimś czasie może być powodem wyzwolenia i wybuchu emocji, nieproporcjonalnych do teraźniejszej przyczyny z powodu nagromadzonych negatywnych emocji;
•  gniew może zamienić się we wrogość;
•  gdy zgadzamy się na robienie czegoś wbrew naszej woli wprowadzamy innych w błąd.

Asertywna odmowa:

• stwierdzenie czytelne, bezpośrednie, uczciwe i stanowcze;
• mówimy NIE + jasna informacja o tym, jak zamierzamy postąpić ;
• jest lepiej wyrażona, gdy obejmuje wyjaśnienie. Rozmówca wówczas lepiej rozumie nasze postępowanie.;
• gdy nie chcemy, aby odmowa była zrozumiana jako brak sympatii czy odsunięcia się – dodajemy komentarz podtrzymujący relację;
• asertywna odmowa nie zawiera pretensji, ani usprawiedliwień;
• należy zwrócić uwagę na nadmierne usprawiedliwianie, przepraszanie, argumentowanie, aby nie dyskutować nadmiernie.

Asertywność – pomocne techniki do odmowy

I. Powtarzanie na zasadzie „zdartej płyty”

Można ją stosować w sytuacji asertywnej odmowy, w której pomimo spełnienia wszelkich warunków asertywnej rozmowy, nie jest ona słyszana przez odbiorcę komunikatu lub nie dociera do rozmówcy, prośbę czy odmowę powtarza się . Polega na kolejnym powtarzaniu zdania do skutku.

II. Spowalnianie szybkości głosu „jestem słoniem”

Często podczas konfrontacji słownej napięcie nią spowodowane powoduje, iż następuje przyspieszenie tempa rozmowy. Przyspieszenie to może pogarszać jakość rozmowy, zwiększać napięcie, niepewność i frustrację. Technika ta (zasada) polega na kontrolowaniu tempa rozmowy. Wówczas warto mówić wolniej, głębiej oddychać, parafrazować, dopytywać się o niezrozumiałe treści, dać sobie prawo do zastanowienia. Zwolnienie tempa rozmowy za własną sprawą może dawać poczucie kontroli, przewagę nad rozmową i większą pewność siebie.

III. Technika „Jujitsu”

Nazwa techniki pochodzi od sztuki walki „Jujitsu”, wykorzystuje się w niej „broń” przeciwnika. Przebieg techniki jest następujący:

1) potwierdzenie rzeczywistości partnera rozmowy poprzez akceptację, brak sprzeciwu na argumenty i jego polemikę; słuchanie i zrozumienie nadawcy komunikatu – tym samym kierowanie jego „siły” w próżnię;

2) wykorzystanie argumentów rozmówcy. Tu warto zauważyć w jakiej roli stawia się przeciwnik (na przykład: może robić z siebie ofiarę, pokrzywdzonego, itp.). Wówczas staramy się tak przedstawić siebie, abyśmy to my znaleźli się w roli, w którą wszedł nas rozmówca;

3) jednocześnie konsekwentna, stanowcza obrona własnych interesów poprzez odmowę.

Koniec części I treningu asertywności. Zapraszam do zapoznania się z kolejnymi częściami kursu!

Źródło:

Król-Fijewska, M. (1992). Trening asertywności. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości.