Osoby przychodzące do gabinetu psychoterapeutycznego często oczekują gotowej recepty na szczęśliwe życie. Z względu na etykę psychoterapeutyczną nie mogę narzucać własnych wartości, każdy człowiek ma prawo do własnych wyborów, wyznań i własnego zdania. Warto natomiast zwrócić uwagę na pewne fakty psychologiczne, którymi pragnę się podzielić. Poniżej podaję listę czynników mających wpływ na odczuwanie szczęścia:
1. Umiejętność znajdywania pozytywnych interpretacji zdarzeń
W osobnym artykule pisałam już na temat ekonomii ludzkiego umysłu. Nadmienię tylko, gdy się już nauczymy jakiejś czynności to potrafimy ją wykonywać automatycznie – czyli nie musimy się zastanawiać jak ją wykonać, na przykład jadąc rowerem. Oprócz wykonywania automatycznych czynności, również automatycznie myślimy o określonym zdarzeniu (zaistnieniu czegoś). Każdy człowiek ma inne doświadczenia związane z określonym zdarzeniem i dlatego ludzie różnią się interpretacjami i myśleniem na określony temat. Często ekonomia umysłu może prowadzić do uogólniania: jeśli dwie koleżanki mnie okradły to może to oznaczać, że wszystkie koleżanki kradną, a przecież nie wszyscy ludzie są złodziejami. Interpretacje określonych zdarzeń życiowych mogą być wyuczone, automatyczne i nie zawsze pozytywne. Wydaje się, że warto o tym pamiętać. Interpretacja świata na wpływ na nasze poczucie szczęścia. Świat jest taki jak go sobie zinterpretujemy, jednakże często ta interpretacja jest oparta na pojedynczych doświadczeniach, nie na statystykach czy faktach.
2. Umiejętność tworzenia bliskich związków interpersonalnych (zacieśniania relacji z ludźmi) – badania wykazały, iż związek pomiędzy szczęściem a bliską relacją z ludźmi jest dwukierunkowy (im więcej dobrych relacji tym większe szczęście i odwrotnie)
3. Ćwiczenie wdzięczności – należy codziennie na koniec dnia wymienić sobie 10 zwykłych zdarzeń za które możemy być wdzięczni. Mają to być proste rzeczy, typu (wypiłam dobrą herbatę, zjadłam dobry obiad, przeprowadziłam miłą rozmowę itp.). NAPRAWDĘ DZIAŁA!!! Efekty widoczne po miesiącu.
4. Wyrażanie wdzięczności- podnosi poczucie własnej wartości, hamuje gniew i poczucie krzywdy, zbliża ludzi.
5. Wybaczanie – zemsta nie daje ukojenia, przeciwnie pogarsza stan emocjonalny mściciela. Badani, którzy się zemścili byli na koniec w gorszym nastroju niż ci, którzy nie mieli tej możliwości ( ludzie myślą, ze poczują się lepiej gdy się zemszczą, a to nieprawda). Powodem spadku nastroju było nasilenie się skłonności do rozmyślania o naciągaczu i jego paskudnym postępku. Wybaczanie podnosi również samoocenę.
6. Robienie czegoś co naprawdę wciąga – tylko wtedy przynosi zadowolenie, gdy pasuje do wartości i motywów.
Teoria przepływu (ang. flow) Csíkszentmihályi’a mówi, iż można uzyskać stan pomiędzy satysfakcją a euforią (brak samoświadomości, poczucia czasu, strachu) dzięki oddaniu się jakiejś czynności. Stan ten mogą osiągnąć ludzie, którzy potrafią się oddać i skupić całkowicie podczas wykonywania zadania, które jest wykonywane dla samej przyjemności jego robienia. Stan “flow” może być odczuwany podczas żeglowania, chodzenia po górach, uprawiania sportu, tworzenia muzyki, malowania, medytacji, niektórej frasującej ludzi pracy.
7. Umiejętność relaksacji – medytacja, relaksacja powoduje wzrost samooceny, empatii i zaufania, a nawet poprawia pamięć.
8. Transcendentność, duchowość – kontakt ze sztuką, religią nadaje sens życiu, uzasadnia normy moralne, ludzie otrzymują obietnicę nieśmiertelności.
9. Uwaga na hedonistyczny kierat!
Pieniądze chronią przed nieszczęściem, ale kiedy się już je ma wiele szczęścia nie dają. Dzieje się tak, gdyż po jakimś czasie przyzwyczajamy się (szybko adaptujemy się) do posiadania jakiejś rzeczy i warunków pozytywnych – więc przestaje nas to cieszyć. Badania wykazały, że przyjemny stan po wygraniu dużej kwoty pieniędzy na loterii utrzymywał się maksymalnie przez rok.
10. Samoocena – na średnim poziomie może być bazą do odczuwania największej satysfakcji z życia.
11. Pomaganie i życzliwość – prowadzi do wzrostu poczucia szczęścia. Główną rolę odgrywa nie liczba (wielkość), ale różnorodność aktów pomocowych. Badania wykazały, iż wolontariusze są szczęśliwsi od innych. Przedłużająca się opieka nad chorym natomiast stanowi poważny stres życiowy oraz pogarsza stan psychiczny i fizyczny opiekunów, szczególnie w wieku poniżej 55 roku życia.
12. Unikać długich dojazdów do pracy – badania wykazały, że nigdy nie przyzwyczajamy się do tego dyskomfortu.
13. Umiejętność kontrolowania emocji – sprzyja racjonalnemu rozwiązywaniu problemów i często przynosi korzyści, zarówno w życiu zawodowym jak i prywatnym.
Emocje pozytywne sprzyjają dostrzeganiu nowych możliwości działania, adaptowaniu się do ograniczeń, szybkiemu powracaniu do stanu normalnego po trudnych przejściach.
14. Ćwiczenia sportowe – pomagają uporać się nawet z depresją. Podczas ćwiczeń wydzielają się endorfiny odpowiedzialne za powstawanie euforii.
Nie wymieniłam wszystkich czynników, które mają wpływ na poczucie szczęścia. Jak widać z powyższego zestawienia nie ma jednego czynnika, które może wpłynąć na poczucie ludzkiego szczęścia. Jest również pewne, że szczęście samo nie przyjdzie. Do szczęścia potrzebna jest pewna baza zasobów ( w tym umiejętności) w człowieku, na szczęście części z nich możemy się wyuczyć – na przykład przy pomocy psychoterapii.